KATEDRA ZA UREĐIVANJE ŠUMA I URBANOG ZELENILA
Nastavne, naučnoistraživačke i stručne aktivnosti Katedre su vezane za: metode prikupljanja i obrade podataka o šumskim resursima, vegetaciji u zaštićenim područjima i na urbanim zelenim površinama; načine prikupljanja podataka i informacija terenskim i daljinskim snimanjima; izučavanje i modeliranje zakonitosti rasta i razvoja stabala i šumskih sastojina i planiranje gazdovanja šumama.
NASTAVNI PROCES:
Nastava na I ciklusu studija:
- Dendrometrija
- Uređivanje šuma – osnovi
- Šumarska biometrika
- Biometrika
- Prirast i prinos šuma
- Prostorna struktura šuma
- Geoinformacione tehnologije u šumarstvu
- GIT u hortikulturi
- Dinamika rasta i razvoja stabala
Nastava na II ciklusu studija:
- Uređivanje šuma – planiranje gazdovanja šumama
- Izrada izvedbenih projekata ciklus studija
- Dendrometrijska analiza stabla
- Inventure u šumama
- Planiranje eksperimenata
- Daljinska istraživanja – satelitska detekcija
- Dinamika prirasta stabala i šumskih sastojina
- Geoinformacione tehnologije u šumarstvu
- Osnove modeliranja prirasta stabala i šumskih sastojina
- Daljinska istraživanja urbanih i zaštićenih područja
- Osnove modeliranja rasta stabala
Nastava na III ciklusu studija (PhD):
- Multifunkcionalno planiranje gazdovanja šumama u BiH
- Ekološko-proizvodne klasifikacije šuma
- Informacioni sistem u šumarstvu
- Metode izrade zapreminskih tablica i tarifa
- Primjena savremenih tehnologija u inventuri šuma
- Primijenjene multivarijacione analize
- Satelitski snimci u istraživanju urbanog zelenila
- Primjena satelitskih snimaka u šumarstvu
- Dinamika prirasta šumskih stabala i sastojina
UPOSLENICI NA KATEDRI
Redovni profesori: 3
Vanredni profesori: 2
Docenti: –
Viši asistenti: 1
• dr. sc. Ahmet Lojo, redovni profesor
je 1995. godine stupio u radni odnos na Šumarskom fakultetu Univerziteta u Sarajevu kao asistent na predmetu Uređivanje šuma. Magistarski rad je odbranio 2001. godine a zatim je izabran u zvanje viši asistent na naučnoj oblasti uređivanje šuma. Nakon odbrane doktorske disertacije 2011. godine izabran je u zvanje docent a 2016. godine u zvanje vanredni profesor na naučnoj oblasti uređivanje šuma i urbanog zelenila. Odgovorni je nastavnik za predmete: Uređivanje šuma – osnovi, Uređivanje šuma – planiranje gazdovanja šumama, Izrada izvedbenih projekata, Multifunkcionalno planiranje gazdovanja šumama u BiH, Ekološko-proizvodne klasifikacije šuma, Informacioni sistem u šumarstvu.
• dr. sc. Besim Balić, redovni profesor
je 1995. godine stupio u radni odnos na Šumarskom fakultetu Univerziteta u Sarajevu kao asistent na nastavnom predmetu Dendrometrija. Nakon odbrane magistarskog rada 2003. godine izabran je u zvanje viši asistent na naučnoj oblasti uređivanje šuma i urbanog zelenila. Godine 2011. je odbranio doktorsku disertaciju i izabran je u zvanje docent na naučnu oblast uređivanje šuma i urbanog zelenila. U zvanje vanredni profesor na naučnu oblast uređivanje šuma i urbanog zelenila izabran je 2016. godine. Odgovorni je nastavnik za predmete: Dendrometrija, Dendrometrijska analiza stabla, Inventure u šumama, Metode izrade zapreminskih tablica i tarifa, Primjena savremenih tehnologija u inventuri šuma.Trenutno obnaša dužnost šefa Katedre (za period 2022–2024. godine)
• dr. sc. Azra Čabaravdić, redovni profesor
je stupila u radni odnos na Šumarskom fakultetu Univerziteta u Sarajevu 1996. godine kao asistent za predmet Šumarska biometrika. U zvanje viši asistent za naučnu oblast uređivanje šuma izabrana je nakon odbrane magistarskog rada 2002. godine. Doktorsku disertaciju je odbranila 2007. godine i izabrana je u zvanje docent za naučnu oblast uređivanje šuma i urbanog zelenila. Godine 2012. je izabrana u zvanje vanredni profesor za naučnu oblast uređivanje šuma i urbanog zelenila a 2018. godine u zvanje redovni profesor za istu naučnu oblast. Odgovorna je nastavnica za predmete: Šumarska biometrika, Biometrika, Planiranje eksperimenata, Daljinska istraživanja – satelitska detekcija, Daljinska istraživanja urbanih i zaštićenih područja, Primijenjene multivarijacione analize, Primjena satelitskih snimaka u šumarstvu, Satelitski snimci u istraživanju urbanog zelenila.
• dr. sc. Aida Ibrahimspahić, vanredni profesor
je stupila u radni odnos na Šumarskom fakultetu Univerziteta u Sarajevu 1996. godine kao asistent za predmet Prirast i prinos šuma. Magistarski rad je odbranila i izabrana je u zvanje viši asistent za naučnu oblast uređivanje šuma 2004. godine. Nakon odbrane doktorske disertacije 2013. godine izabrana je u zvanje docent za naučnu oblast uređivanje šuma i urbanog zelenila. U zvanje vanredni profesor za naučnu oblast uređivanje šuma i urbanog zelenila izabrana je 2018. godine. Odgovorna je nastavnica za predmete: Prirast i prinos šuma, Prostorna struktura šuma, Dinamika rasta i razvoja stabala, Dinamika prirasta stabala i šumskih sastojina, Osnove modeliranja prirasta stabala i šumskih sastojina, Osnove modeliranja rasta stabala, Dinamika prirasta šumskih stabala i sastojina.
• dr.sc. Admir Avdagić, vanredni profesor
je 2012. godine stupio u radni odnos na Šumarskom fakultetu Univerziteta u Sarajevu na Katedri za uređivanje šuma i urbanog zelenila. Magistarski rad je odbranio 2015. godine i izabran je u zvanje asistent. Nakon odbrane disertacije 2019 godine, izabran je u zvanje docenta za naučnu oblast uređivanje šuma i urbanog zelenila. Odgovorni je nastavnik za predmete: Geoinformacione tehnologije u šumarstvu na I i II ciklusu studija i GIT u hortikulturi. Kao saradnik je angažovan i na predmetima: Uređivanje šuma – osnovi, Uređivanje šuma – planiranje gazdovanja šumama, Izrada izvedbenih projekata, Dendrometrija, Dendrometrijska analiza stabla i Inventure u šumama.
• Ismet Fazlić, mr. šumarstva, viši asistent
je od 2020. godine stupio u radni odnos na Šumarskom fakultetu u Sarajevu kao asistent (saradnik) na Katedri za uređivanje šuma i urbanog zelenila kao asistent na predmetima Biometrika, Dendrometrija, Prirast i prinos šuma, Planiranje eksperimenata, Daljinska istraživanja.
RAZVOJ KATEDRE
Katedra je osnovana istovremeno s osnivanjem Šumarskog odsjeka na Poljoprivredno-šumarskom fakultetu u Sarajevu (1949. godine) pod nazivom Katedra uređenja šuma i planiranja. Tada je obuhvatala nastavne predmete: Uređivanje šuma, Dendrometriju, Šumarsku ekonomiku, Organizaciju i planiranje šumskih gazdinstava, Organizaciju i planiranje šumsko-industrijskih preduzeća i Geodeziju. Ubrzo je formirana i Katedra za ekonomiku šumarske privrede te su tu prebačene nastavne discipline šumarska ekonomika, organizacija i planiranje šumskih gazdinstava, organizacija i planiranje šumsko-industrijskih preduzeća, dok je geodezija prebačena u Katedru šumskog transporta i građevinarstva. Vremenom su, u cilju iznalaženja boljih rješenja u procesu razvoja Fakulteta i katedri, na Fakultetu mijenjani nastavni planovi i programi, odsjeci i dužina trajanja studija. U nastavni plan Katedre za uređivanje šuma uvedena je akademske 1961/62. godine, kao posebna naučna disciplina, matematička statistika u šumarstvu. Statutom Fakulteta iz 1967. godine naziv matematička statistika u šumarstvu je promijenjen u šumarska biometrika i formirana je i samostalna nastavna disciplina nauka o prirastu i prinosu šuma. Postdiplomski studij za sticanje akademskog stepena magistra šumarskih nauka iz oblasti ure đivanja šuma na tipološkim osnovama prvi put je organiziran akademske 1965/66. godine. Studij je trajao četiri semestra i obuhvatao je predmete: Metodologiju naučnog rada, Matematičku statistiku u šumarstvu, Šumarsku fotogrametriju, Projektovanje i analizu eksperimenata u šumarskim istraživanjima, Pedologiju, Tipologiju šuma, Dendrometriju, Uređivanje šuma i Nauku o prirastu i prinosu šuma. Sve do osnivanja Zavoda za uređivanje šuma, kao naučne radne jedinice Poljoprivredno-šumarskog fakulteta (1951. god.), u okviru Katedre su se uz nastavne aktivnosti realizirale i naučno-stručne aktivnosti. Ovaj Zavod je u tom svojstvu radio do 1959. godine kada su reorganizacijom naučnog rada ukinuti zavodi na Fakultetu i osnovana odjeljenja u Institutu za šumarstvo i drvnu industriju u Sarajevu. Tada su radnici Katedre za uređivanje šuma naučni i stručni rad obavljali kao spoljni saradnici Odjeljenja za uređivanje šuma Instituta. Zavod za uređivanje šuma Šumarskog fakulteta ponovo je osnovan 1969. godine, kada je Fakultet osnovao sedam naučnih jedinica – zavoda Fakulteta. Polovinom osamdesetih godina formiran je Zavod za ekonomiku i planiranje u šumarstvu u okviru kojeg su se odvijale naučno-istraživačke i nastavne aktivnosti iz oblasti uređivanja šuma zajedno s disciplinama iz oblasti ekonomike. Reorganizacijom Fakulteta krajem osamdesetih godina katedre su ponovno postale nosioci nastavnog i naučno-stručnog rada. Jedna od osnovanih katedri je Katedra za uređivanje šuma. Naučno-stručne aktivnosti Katedre bile su usmjerene na spoznaju naučnih osnova za rješavanje najznačajnijih aktuelnih privrednih problema iz oblasti uređivanja šuma. U cilju utvrđivanja fonda sirovine na kojem će se bazirati razvoj industrije za preradu drveta i optimalnih sastava naših najzastupljenijih šuma, provedena su istraživanja zapreminskog prirasta i drugih taksacionih elemenata za: šume jele, smrče i bukve, šume hrasta kitnjaka, šume crnog bora, šume bijelog bora, izdanačke šume crnog jasena i bijelog graba na području Hercegovine, prašume jele, smrče i bukve te prašume bukve. Uz to su osnovane trajne ogledne plohe za dugoročno praćenje dinamike strukture i prirasta mješovitih raznodobnih šuma bukve, jele i smrče. Kreirane su nove metode uređivanja šuma i uz njih je izrađena klasifikacija šuma i kvalitetna klasifikacija stabala. Na Katedri za uređivanje šuma je izrađena metodika za prvu inventuru šuma na velikim površinama u Bosni i Hercegovini (1964–1968), a zatim je provedena obrada prikupljenih podataka. Ovim se prvi put došlo do velikog broja značajnih informacija i podataka koji su pružili sveobuhvatan i detaljan uvid u stanje šuma i bili osnova za izradu smjernica za razvoj šumarstva i industrije za preradu drveta, zasnivanje šumarske politike i tipološka istraživanja šuma. Osamdesetih godina prošlog vijeka na Katedri su započeta istraživanja razvojnih, proizvodnih i strukturnih karakteristika jednodobnih zasada smrče, crnog i bijelog bora u Bosni i Hercegovini. Izrađena je metodika prikupljanja podataka i u periodu 1986–1990. godine, proveden je predviđeni premjer, a kasnije obrada i analiza podataka. Rezultati provedenih istraživanja su objavljeni kroz veći broj naučnih i stručnih radova, od kojih većina ima karakter monografije, a značajan dio je pripremljen za praktično korištenje u vidu tablica. Devedesete godine prošlog vijeka karakterišu otežani uslovi za rad i smanjen intenzitet realizacije nastavnih i naučnih aktivnosti te smjena kadrova. U opkoljenom Sarajevu nastavnici i saradnici Katedre održavaju kontinuitet nastavnog procesa za zatečene i novoupisane studente. Nakon integracije okupiranih dijelova Sarajeva članovi Katedre vrijedno rade na obnovi objekata, nastavnih učila i kreiranju nastavnih planova i programa Fakulteta. Novi ciklus postdiplomskog studija Uređivanje šuma na tipološkim osnovama pokrenut je akademske 1998/99. godine. Studij je trajao četiri semestra i obuhvatao predmete: Metode i tehnike naučnoistraživačkog rada, Eksperimentalnu statistiku, Fotogrametriju s daljinskim istraživanjima, Dendrometriju, Prirast i prinos šuma, Tipologiju šuma i Uređivanje šuma. S tim su intenzivirane i naučnoistraživačke aktivnosti, prije svega u cilju izrade magistarskih i doktorskih radova. Članovi Katedre su aktivno učestvovali u izradi metodike izvođenja druge nacionalne inventure šuma (2006–2009) te obradi i analizi podataka. Naučnoistraživačke aktivnosti novijeg datuma su usmjerene na različita istraživanja strukturnih i proizvodnih karakteristika šuma u Bosni i Hercegovini uz primjenu savremenih metoda i tehnologija. Od 1996. godine na Fakultetu je uveden novi studijski program, Odsjek hortikulture, gdje je Katedra participirala s nastavnom disciplinom dendrometrijom. Uvođenjem bolonjskog sistema obrazovanja, trociklični studij (3+2+3), akademske 2005/06. godine, provedena je izmjena postojećih nastavnih disciplina, uvedene su nove discipline vezane za primjenu savremenih informatičkih i geoinformacionih tehnologija u planiranju gospodarenja šumskim resursima i u uređenju urba nog zelenila, a naziv Katedre za uređivanje šuma je promijenjen u Katedra za uređivanje šuma i urbanog zelenila. Prvobitni nastavni planovi i programi do sada su inovirani u dva navrata. Prema aktuelnim nastavnim planovima i programima, koji se primjenjuju od akademske 2017/18. godine, sa Katedre za uređivanje šuma i urbanog zelenila na I ciklusu studija Odsjeka šumarstvo izučavaju se četiri obavezna i dva izborna predmeta, a na II ciklusu četiri obavezna i pet izbornih. Na I ciklusu studija Odsjeka hortikultura izučavaju se četiri obavezna predmeta, a na II ciklusu jedan obavezni i dva izborna. Na III ciklusu studija nastavnici i saradnici Katedre učestvuju u realizaciji jednog obaveznog nastavnog predmeta (oba Odsjeka) i osam izbornih (sedam na Odsjeku šumarstvo i jedan na Odsjeku hortikultura.
Razvoju Katedre i prenošenju znanja iz predmeta na kojim su bili izabrani u različita zvanja doprinijeli su brojni nastavnici, istraživači i saradnici. Kao stalni članovi Katedre, do odlaska u penziju ili prekida radnog odnosa, njenom razvoju su doprinijeli sljedeći nastavnici i saradnici:
• Vasilije Matić, dipl. inž. šumarstva, redovni profesor. Rukovodio je radom Katedre i Zavoda za uređivanje šuma Šumarskog fakulteta i Odjeljenja za uređivanje šuma Instituta za šumarstvo od njihovog osnivanja do 1972. godine. Autor je većeg broja naučnih i stručnih radova te tri univerzitetska udžbenika: “Uređivanje šuma” – I dio, “Uređivanje šuma” – II dio i “Prirast i prinos šuma”. Penzionisan je 1972. godine.
• dr. sc. Vladimir Vukmirović, dipl. inž. šumarstva, redovni profesor na predmetu Dendrometrija. Penzionisan je 1973. godine.
• dr. sc. Petar Drinić, dipl. inž. šumarstva, redovni profesor na predmetu Uređivanje šuma.
• dr. sc. Ostoja Stojanović, dipl. inž. šumarstva, redovni profesor na predmetima Dendrometrija i Šumarska biometrika. Penzionisan je 1991. godine, ali je kao penzioner bio angažovan u nastavi iz Šumarske biometrike i Dendrometrije.
• dr. sc. Janez Pavlič, dipl. inž. šumarstva, redovni profesor na predmetu Prirast i prinos šuma. Penzionisan je 2000. godine.
• dr. sc. Nihad Prolić, dipl. inž. šumarstva, vanredni profesor na predmetu Dendrometrija.
• dr. sc. Grujo Bozalo, dipl. inž. šumarstva, docent na predmetu Uređivanje šuma.
• dr. sc. Miloš Koprivica, dipl. inž. šumarstva, vanredni profesor na predmetu Dendrometrija.
• dr. sc. Zoran Maunaga, dipl. inž. šumarstva, viši asistent na predmetu Prirast i prinos šuma.
• Željko Andrić, dipl. inž. šumarstva, asistent na predmetu Uređivanje šuma.
• Zdravko Kovačević, dipl. inž. Šumarstva, asistent na predmetu Dendrometrija.
• Midhat Mešanović, šumarski tehničar, viši tehnički saradnik.
• Milka Živanović, šumarski tehničar, tehnički saradnik.
Pored stalnih članova Katedre u proteklom periodu bili su angažovani sljedeći nastavnici i saradnici s drugih fakulteta i univerziteta:
• dr. sc. Nikola Lukić, vanredni profesor na Šumarskom fakultetu Sveučilišta u Zagrebu, kao nastavnik na predmetu Dendrometrija.
• dr. sc. Milan Hočevar, redovni profesor na Biotehniška fakulteta Univerze v Ljubljani, kao nastavnik na predmetu Uređivanje šuma.
